ویتامین D
ویتامین D برخلاف اسمش نوعی هورمون اولیه است و در واقع ویتامین نیست. چون ویتامین‌ها موادی هستند که بدن نمی‌تواند آنها را تولید کند و باید از طریق رژیم غذایی دریافت شوند. ولی ویتامین دی با جذب نور خورشید، در بدن تولید میشود.
ویتامین دی برای استحکام و سلامت استخوان‌های بدن و دندان‌ها ضروری است. ویتامین D را می‌توانید با کمک نور خورشید و توسط پوست بدن و یا از طریق رژیم غذایی دریافت کنید تا با کمک به جذب کلسیم، از استخوان‌هایتان محافظت کند. همه ما خوب می‌دانیم که کلسیم برای سلامت استخوان و دندان تا چه اندازه‌ای اهمیت دارد، ولی شاید این نکته کمی مورد بی‌توجهی قرار گرفته باشد که بدون وجود ویتامین دی کافی در بدن، جذب کلسیم به راحتی انجام نمی‌شود. پس کمبود کلسیم و ویتامین دی به هم مرتبط هستند. خصوصاً در اوایل کودکی که رشد استخوانها و بزرگ شدنشان به سرعت انجام می‌گیرد، کلسیم مهم‌تر میشود. گفته میشود میزان کافی ویتامین دی به جذب فسفات هم کمک میکند.
کمبود ویتامین دی به این معنی است که استخوان‌های بدن شما محافظت و حمایت کافی برای رشد و تراکم بیشتر را دریافت نمی‌کنند. با توجه به مطالعاتی که اخیراً انجام شده است، ۲۰ درصد از افراد بزرگ‌سال و حدود ۱۵ درصد از نوجوانان دچار کمبود ویتامین دی هستند.
سنین قبل از سی‌سالگی، بهترین زمان است که استخوان‌های بدن بیشترین تراکم لازم را بسازند. بعد از این سن، یعنی همان سی‌سالگی تراکم استخوانها کم میشود و حفظ تعادل و همچنین قدرت ماهیچه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند. به همین دلیل است که با بالا رفتن سن، خطر پوکی استخوان و شکستگی آنها در اثر زمین افتادن بالا می‌رود. بعد از ۳۰ سالگی مصرف و جذب ویتامین دی همچنان جایگاه مهم خود را حفظ میکند چرا که لازم است این اطمینان را به شما بدهد تا با پا گذاشتن به سن می‌تواند تراکم استخوانتان را حفظ کند.
ویتامین D در افراد بالای ۶۰ سال خطر افتادن به دلیل از دست دادن تعادل و ضعف عضلات را که از علائم کمبود ویتامین دی هستند، کاهش میدهد. باید بدانید در این افراد افتادن بر روی زمین یک عامل خطرناک برای شکستن استخوان محسوب میشود. برای تعیین دز مناسب مصرفی به صورت قرص ویتامین دی باید همراه با تست خون، به پزشک مراجعه کنید.
چه افرادی در خطر ابتلا به کمبود ویتامین D هستند؟
برخی از افراد جامعه نسبت به دیگران آسیب‌پذیرتر هستند و ممکن است بیشتر از آنها به کمبود ویتامین دی مبتلا بشوند. این عبارت‌اند از: نوزادان، کودکان زیر ۴ سال، خانم‌های باردار و شیرده، افراد بالای ۶۵ سال، افرادی در معرض کم نور خورشید قرار دارند و اغلب پوست خود را در برابر آفتاب می‌پوشانند و در اغلب اوقات در خانه هستند و افرادی که پوست‌های تیره‌تری دارند.
این نکته را باید ذکر کرد که کودکان زیر ۶ ماه نباید در معرض آفتاب مستقیم قرار بگیرند و بهتر است در ماه‌های فروردین تا شهریور این توصیه‌ها را برای نوزاد خود جدی بگیرید:
- استفاده از لباس مناسب مانند کلاه و عینک آفتابی
- زیر سایه بمانید
- از کرم ضد آفتاب مخصوص استفاده کنید
عوارض کمبود ویتامین D
علائم کمبود ویتامین د»در بسیاری اوقات مبهم و غیراختصاصی است و به همین علت در بسیاری اوقات دیر تشخیص داده می شود.مهم ترین عارضه در کودکان، بیماری راشیتیسم است که به علت کمبود ویتامین D ایجاد شده و سبب می شود کودکان بیمار زانوهای پرانتزی شکل و مچ دست کلفت داشته باشند.
دیر راه افتادن و کوتاهی قد کودکان را یکی دیگر از علائم کمبود ویتامین D است .کمبود شدید این ویتامین می تواند منجر به کاهش کلسیم و متعاقب آن دچار اسپاسم عضلانی، تشنج و مشکل تنفسی نیز شود.
علائم کمبود ویتامین د در بزرگسالان با درد مبهم و پراکنده در تمام بدن، ضعف کلی بدن و نیز ضعف در ایستادن و بالا رفتن از پله و در مراحل پیشرفته تر لنگیدن، درد استخوان بخصوص در دنده، مفصل ران، کف پا و ران می توان عنوان کرد.
منابع تامین ویتامین D
1. نور خورشید:اگر پوست بدن در تماس با نور خورشید قرار بگیرد، ویتامین D تولید می کند.
2. شیرغنی شده با ویتامین D که می توان از آن بستنی و پنیر غنی شده نیز تولید کرد.
3. ماهی تن نیز یکی از منابع مفید ویتامین D است و سطح ویتامین D موجود در آن به مراتب بیشتر از ماهی ساردین است.
4. مکمل ها نیز می توانند دوز مورد نیاز روزانه این ویتامین را در اختیار بدن قرار دهند.
5. زرده تخم مرغ نیز غنی از ویتامین D است و به همین دلیل توصیه می شود زرده و سفیده تخم مرغ را حتما با هم مصرف کنید.
6. جگر گاو نیز منبع سرشار از ویتامین D به همراه بسیاری دیگر از مواد مغذی مانند ویتامین A، آهن و پروتئین است.
7. روغن کبد ماهی که با طعم دهنده هایی چون نعنا یا مرکبات و یا به شکل کپسول های مکمل ارائه می شود، منبع غنی از این ویتامین به شمار می آید.
8. آب پرتقال غنی شده با ویتامین D نیز برای دریافت دوز مورد نیاز روزانه این ویتامین گزینه مفیدی است.
9. غلات غنی شده با ویتامین D نیز به همراه شیر یا آب پرتقال غنی شده منبع مفید این ویتامین هستند.
10. برخی قارچ ها نیز درست مانند انسان مقادیر زیادی ویتامین D در تماس با نور خورشید تولید می کنند. قارچ هایی که در تاریکی پرورش می یابند، عاری از این ویتامین هستند اما برخی از گونه های قارچ ها که در تماس با اشعه فرابنفش خورشیدی رشد می کنند، سرشار از ویتامین D هستند.
11. ماهی های چرب مانند ماهی آزاد از منابع اصلی و غنی ویتامین D به حساب می آیند.
12. چراغ ها و لامپ های فرابنفش نیز برای افرادی که در معرض خطر فقر شدید ویتامین D هستند، تجویز می شوند.
چه عواملی باعث کمبود ویتامین D می شوند؟
افرادی که سطح سرمی ویتامین D آنها کمتر از 20 نانوگرم در میلی لیتر است در معرض خطر کمبود ویتامین D هستند.
سطح سرمی زیر 12 نانوگرم در میلی لیتر نشان می دهد که کمبود ویتامین D وجود دارد.
کمبود ویتامین D در شرایطی رخ می دهد که فرد در رژیم غذایی خود به اندازه کافی ویتامین D مصرف نکند و یا بدنش نتواند ویتامین D را که مصرف می کند جذب و متابولیزه کند.
برخی از عواملی که در بروز خطر کمبود ویتامین D فرد تأثیر می گذارد عبارت است از
زندگی در عرض جغرافیایی زیاد: این امر به دلیل دسترسی کمتری به اشعه ماورای بنفش خورشید (UVB) خورشید است.
بیش از حد بودن در داخل منزل: گذراندن زمان زیاد در منزل به معنای قرار نگرفتن در معرض پرتوهای خورشید است.
زندگی در منطقه ای بسیار آلوده: آلودگی می تواند برخی از پرتوهای خورشید را جذب کند ، بنابراین دامنه ساخت ویتامین D را کاهش می دهد.
استفاده از مقادیر زیاد ضد آفتاب: استفاده از ضدآفتاب کافی برای جلوگیری از اشعه ماوراء بنفش ممکن است مانع از جذب ویتامین D شود. اما تعداد کمی از افراد از ضد آفتاب به اندازه کافی برای مسدود کردن پرتوهای UV استفاده می کنند.
داشتن پوست تیره : افرادی که پوست تیره دارند ، برای جذب کافی ویتامین D به نور خورشید بیشتری نیاز دارند.
دمای محیط: پوست گرم در جذب پرتوهای خورشید برای تولید ویتامین D بهتر از پوست خنک یا سرد بهتر است.
رژیم غذایی: خوردن غذاهای سرشار از ویتامین D یا غذاهایی که با ویتامین غنی شده اند ، خطر کمبود ویتامین D را کاهش می دهد.
اضافه وزن: تحقیقات نشان می دهد که اضافه وزن با سطح پایین ویتامین D ارتباط دارد. این ممکن است به این دلیل باشد که چربی اضافی بدن به نوعی بر جذب ویتامین D تأثیر می گذارد.
سن: توانایی افراد در جذب ویتامین D با افزایش سن کاهش می یابد.
سلامت روده: اختلالات موثر بر روده ، مانند بیماری کرون ، می تواند توانایی روده ها در جذب ویتامین D را تضعیف کند.
سلامت کلیه و کبد: افراد مبتلا به بیماری کبد یا کلیه احتمال کاهش سطح ویتامین D دارند.
بارداری یا شیردهی: نیازهای غذایی یک نوزاد یا جنین ممکن است سطح ویتامین D را کاهش دهد ، به خصوص در خانمهایی که در معرض کمبود ویتامین D هستند.
شیرخوار بودن: شیر انسانی ویتامین D کم است. کودکانی که در حال شیردهی هستند به ویژه در صورت عدم مراجعه به بیرون از منزل ممکن است به مکمل ویتامین D احتیاج داشته باشند.
علائم کمبود ویتامین D
بسیاری از افراد مبتلا به کمبود ویتامین D ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند یا ممکن است سالها بدون این که علائم را متوجه شوند زندگی خود را سپری کنند.
علائم کمبود ویتامین D می تواند مبهم باشد ، ممکن است با گذشت زمان تغییر کند. علائم کمبود ویتامین D شبیه علائم طیف گسترده ای از بیماری ها است.
افرادی که علائم کمبود ویتامین D را تجربه می کنند ، یا بیماری های غیر قابل توضیح و یا کمبودهای غذایی دارند ، باید سطح ویتامین D خود را آزمایش کنند. برخی از علائم کمبود ویتامین D شامل موارد زیر است:
- نازک شدن یا شکننده شدن استخوانها ، پوکی استخوان یا شکستگی های مکرر استخوان
- ضعف عضلات ، به ویژه اگر تغییری غیر قابل توضیح در قدرت عضلات وجود داشته باشد
- تغییر در خلق و خوی ، افرادی که ویتامین D کم دارند ممکن است دچار اضطراب یا افسردگی شوند
- دردهای مزمن ، زیرا ویتامین D نقش کلیدی در حمایت از سلامت استخوان ، ماهیچه ها و سلول ها دارد
- فشار خون بالا یا رو به افزایش
- خستگی ، حتی با خواب کافی
- کاهش استقامت بدن
- ناباروری غیر قابل توضیح
- ریزش مو
جلوگیری از بروز کمبود ویتامین D
خوردن غذاهای سرشار از ویتامین D و گذراندن روزانه 15-20 دقیقه در نور طبیعی خورشید بهترین راهکارها برای جلوگیری از کمبود ویتامین D است.
بسته به ویتامین D مورد نیاز بدن و سلامتی شخص، مصرف مکمل ها نیز کمک کننده است. قبل از مصرف مکمل ها با پزشک خود مشورت نمایید.
حفظ وزن مناسب و چکاپ های منظم پزشکی نیز از راهکارهایی برای جلوگیری از کمبود ویتامین D می باشند.
در صورت هرگونه تغییر در سطح سلامتی خود با پزشک مشورت کنید ( به خصوص در صورت وجود سابقه خانوادگی پوکی استخوان یا کمبود ویتامین D )
قرص ویتامین دی 50000 و نحوه مصرف این دارو
ویتامین دی 50000 یک ویتامین محلول در چربی است که در بافت چربی ذخیره میشود. این ویتامین به عنوان ویتامین نور آفتاب شتاخته شده است. زیرا بعد از در معرض آفتاب قرار گرفتن در بدن تامین میشود. بنابراین شما می توانید مکمل ویتامین دی را بصورت دارو دریافت کنید زیرا منابع غذایی ویتامین دی محدود می باشد. در واقع شکل تجویزی ویتامین دی بصورت قرص ویتامین دی با مقدار 50000 واحد تعریف میشود.
ویتامین دی 50000 به بدن شما برای جذب کلسیم و فسفر کمک میکند که هر دو این عناصر برای تشکیل استخوان ضروری هستند. همچنین در انقباض عضله، قلب، شش ها و مغز استفاده میشود.
کمبود ویتامین دی
زمانی کمبود رخ میدهد که بدن ذخایر کافی ویتامین را برای حفظ سلامت بدن نداشته باشد. شما در معرض کمبود ویتامین دی هستید اگر زیر 65 سال سن دارید،چاق هستید و یا پوست تیره دارید. کمبود شدید ویتامین دی باعث پوکی استخوان در بزرگسالان و راشیتیسم در کودکان میشود.
مطالعات امروز نشان میدهد که کمبود ویتامین دی در ارتباط است با دیابت، فشار خون بالا، آسم، آلزایمر، افسردگی و بیماری های خودایمن.
مسمومیت با ویتامین دی 50000
اگرچه شایع نیست، مقدار زیاد از حد آن مسمومیت می دهد. معمولا با دریافت 40000 واحد بصورت روزانه این مسمومیت رخ میدهد. زیرا اغلب دوز 50000 برای ماهانه تجویز میشود و اگر کمبود داشت تنها تا چند هفته مجاز به مصرف دارو می باشد.
مسمومیت با قرص ویتامین دی باعث هایپر کلسمی میشود. این سزایط باعث بروز مشکلاتی مانند ناتوانی کلیه، ریتم غیر عادی قلب و کما است.
تداخلات دارویی قرص ویتامین دی 50000
هر گونه دارو و یا مکمل را در صورت مصرف به پزشک خود اطلاع دهید مخصوصا با این داروهای معرفی شده:
- کوتیکواستروئید ها مانند پردنیزون
- اورلیستات
- داروهای دیابتی
- داروهای فشار خون
- استاتین ها
- داروهای تشنج مانند فنوباربیتال
- مکمل کلسیم
- آنتی اسیدها