اختلال الکتریکی قلب

رسانش الکتریکی قلب

رسانش الکتریکی در قلب٬ سامانه‌ای است که در آن٬ تکانه و پالس‌های ایجاد شده در گره سینوسی-دهلیزی (گرهSA) برای تحریک میوکارد یا ماهیچه قلب گذر می‌کنند. میوکارد پس‌از دریافت هر پالس٬ تنجیده یا منقبض می‌گردد. این تحریک متناوب عضله قلب باعث انقباض‌های دقیق قلب و در نتیجه پمپ نمودن خون به سراسر بدن را ممکن می‌سازد.

جرقه و جریان الکتریکی هر تپش قلب در نقطه‌ای از دهلیز راست قلب به نام گره سینوسی- دهلیزی (sinoatrial node) ایجاد می‌گردد. جریان الکتریکی تولید شده٬ از راه مسیرهای هدایتی در قلب از گره دهلیزی-بطنی(AV node) گذشته و پس از یک تأخیر بسیار کوتاه، از طریق دسته هیس به دو مسیر شاخه دسته‌ای راست و چپ تقسیم و از راه فیبرهای پورکینژ به یاخته‌های اندوکاردیوم در آپکس یا نوک قلب، رسیده و در پایان به اپیکارد بطنی پایان می‌یابد که در مجموع سبب دپولاریزاسیون یاخته‌های قلب و انقباض آن‌ها می‌گردد.

تمامی مسیر رسانش و هدایتی، افزون بر توانایی رسانایی جریان الکتریکی ایجاد شده، خود نیز بتنهایی می‌توانند یک ایمپالس یا جریان تپشی ایجاد نمایند اما بسامد و تندی این تپش در هر بخش با بخش دیگر تفاوت دارد. در زیر سرعت و فرکانس تولید جریان الکتریکی در قلب نمایش داده شده‌است.

بر پایه ویژگی اووردرایو سارپرشن (overdrive suppression) در فیزیولوژی، هر بخش که با فرکانس بیشتری پالس تولید می‌کند، دیگر کانون‌ها را تحت تأثیر قرار داده و بنابراین دیگر ایمپالس‌ها سرکوب می‌شوند. در حالت عادی گره سینوسی ضربان‌ساز یا پیس میکر قلب بوده و در صورت ایراد در این گره، به‌ترتیب یاخته‌های دهلیزی، پیوندگاه و سلول‌های بطنی٬ ایجاد پالس و تپش را بعهده می‌گیرند.

تنظیم کاهش یا افزایش تعداد ضربان قلب بر عهده سیستم عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک (سیستم عصبی خودکار) می‌باشد. سیستم عصبی خودکار بخشی از دستگاه عصبی است که اعمال خودکار بدن مانند ضربان قلب، فشارخون و تنفس را کنترل می‌کند. فعالیت سیستم عصبی خودکار سبب آزادسازی هورمونهای اپینفرین و نوراپینفرین می‌شود که به هنگام ورزش و استرس تعداد ضربان قلب را افزایش می‌دهند.

پیام الکتریکی که باعث شروع انقباضات قلبی می گردد از گره سینوسی – دهلیزی (SA) منشأ می گیرد. این گره در واقع از مجموعه ای سلولهای ضربان ساز تخصصی عمل یافته به طول ۱-۲cm تشکیل شده است و در قسمت فوقانی دهلیز راست بین ورید اجوف فوقانی و زائده دهلیز راست واقع شده است. سپس این ایمپالس الکتریکی در میان بافت دهلیزی انتشار یافته و به طور ارجح از طریق راه های بین گرهی به گره AV می رسد. این ساختار، شبکه ای از سلولها است که مابین سینوسی کرونر ولت سپتال دریچه تریکوسپید در قسمت تحتانی دهلیز راست قرار گرفته اند.

تنها ارتباط الکتریکی طبیعی بین دهلیزها و بطنها توسط گره AV تأمین میشود. پس از رسیدن موج الکتریکی به گره AV، موقتاً سرعت هدایت کاهش می یابد و سپس از طریق سیستم هیسی – پورکنژ به طرف جلو به بطنها هدایت میشود. دسته ی هیسی از گره AV به میان دیواره غشایی بین بطنی فرود میآیند و سپس در داخل قسمت عضلانی دیواره، به شاخه های راست و چپ ” تقسیم می شوند. شاخه راست ازدته هیسی، ساختمان متمایزی است که در امتداد دیواره بین بطنی گسترش می یابد و سپس در طول مسیر خود به طرف بخش قدامی – جانبی عضله ی پاپیلاری بطن راست وارد ناوار تعدیل کننده می شود. شاخه چپ از دسته هیس متشکل از الیاف کمتر تمایزیافته است؛ این دسته شامل یک سری رشته های شعاعی می گردد که فاسیکول قدامی را می سازند و به قسمت قدامی – جانبی عضله ی پاپیلاری بطن چاپ پیش می روند، و نیز شامل فاسیکول خلفی است که از سمت خلف سپتوم ( دیوارهای بین دو بطن) به قسمت خلفی – داخلی عضله ی پاپیلاری می رسد. هر دو شاخه راست و چپ از دسته هایسی به سلولهای پورکنژ سلولهای بزرگ ویژه ارتباطات بین سلولی که جریان الکتریکی را به سرعت منتقل میکنند – منتهی شده و سرانجام این سلولهای ایمپالس سازمستقیماً میوسیتها را تحریک می کنند.

بلوک های قلبی، یک نوع آریتمی قلبی هستند که ممکن است براثر مشکلات داخل سیستم هدایتی یا در اثر اختلال خونرسانی به سیستم هدایتی (بیماری عروق کرونر)، ایجاد گردند. خونرسانی گره سینوسی – دهلیزی (SA) توسط شریان گرهای SA تأمین می گردد که در حدود ٪۶۰ جمعیت، شاخهای از RCA و در ۴۰٪ بقیه شاخهای از LCX می باشد. خونرسانی گره دهلیزی – بطنی (AV) توسط شریان گرهای AV انجام می پذیرد که در حدود ۹۰٪ افراد شاخهای از شریان RCA و در ۱۰٪ باقی مانده شاخه ای از LCX است. شاخه راست از دسته هیسی قسمت اعظم خون خود را از عروق خونی سوراخ کننده سپتوم دریافت میکند که شاخه های LAD محسوب می گردد.

همچنین ممکن است عروق خونی جانبی ( کولترال) از RCA یا LCX نیز وجود داشته باشند. خونرسانی فاسیکول قدامی چپ توسط عروق سوراخ کننده ی سیتوم، شاخه های LAD تأمین می گردد که این عروق به طور ویژه نسبت به ایسکمی و انفارکتوس حساس هستند. قسمت پروگزیمال فاسیکول خلفی چپ توسط شریان گره ای AV و نیز عروق سوراخ کننده ی سپتوم منشعب از LAD، مشروب میگردد. قسمت دیستال فاسیکول خلفی یک خونرسانی دوگانه از عروق سوراخ کننده ی سپتوم قدامی و خلفی (یعنی ، LAD و PDA) دارد.

تپش قلب(PALPITATION)

هنگامی که ضربان قلب بطور واضح و ناخواسته ای برای شخص قابل احساس میگردد، تپش قلب نامیده می شود.

علل تپش قلب

1- اختلال در سیستم الکتریکی قلب.

2- فعالیت بدنی و یا استرس هیجانی.

3- مصرف محرکات همچون کافئین، نیکوتین(سیگار)، کوکائین، داروهای استنشاقی آسم و ریوی، داروهای درمان تیروئید.

4- اختلال هراس.

5- پر کاری غذه تیروئید.

6- تب.

7- کم خونی.

8- افزایش سریع سطح آدرنالین.

بلوک قلبی(HEART BLOCK)

وقتی ضربان قلب از گره سینوسی دهلیزی شروع می شود و به دهلیزها و گره دهلیزی بطنی انتشار می یابد اما به بطنها نمیرسد بلوک قلبی رخ میدهد. در این حالت بطنها از ضربان باز ایستاده و گردش خون متوقف میگردد. برای درمان این عارضه نیز از ضربان ساز قلب بهره می گیرند.

بیماری دریچه های قلب(HEART VALVE DISEASE):

قلب از 4 دریچه موسوم به دریچه های دولختی (میترال)، سه لختی (تریکوپسید)، سینی ریوی و سینی آئورتی تشکیل یافته است.

1- هنگامی که دریچه های قلب چنان تنگ میشوند که نمیتوانند بطور کامل باز شوند تنگی و یا (STENOSIS) ایجاد میگردد. استنوز به علت تجمع کلسیم در بافت دریچه ها ویا در پی تب روماتیسمی،که یک عارضه التهابی عفونت با باکتری استرپتوکوک بوده و بصورت گلودرد چرکی آغاز می شود، ایجاد می شود که به آن روماتیسم قلبیRheumatic Heart Disese)) اطلاق میگردد. روماتیسم قلبی باعث ایجاد زخم در بافت دریچه ها میگردد.

2- هنگامی که دریچه های قلب نتوانند بطور کامل بسته شوند و یک منفذ کوچک در آنها بوجود می آید، خون با سرعت در جهت مخالف طبیعی جریان می یابد که در اصطلاح پس زدن نامیده می شود.پس زدن باعث افزایش فشار در قلب و یا ششها گردیده و در نهایت قلب بزرگ وضعیف شده و از کار می افتد.

درمان اختلالات دریچه های قلب با دارو و جراحی امکان پذیر است.پروتز دریچه های قلب ممکن است جای دریچه های معیوب بیمار پیوند زده شود.

نارسایی احتقانی قلب(CONGESTIVE HEART FAILURE)

به کاهش ظرفیت پمپ کردن قلب که به علت ضعیف شدن انقباضات عضلات قلب پدید می آید، نارسایی احتقانی قلب اطلاق میگردد. این حالت موجب رکود و تجمع خون در قلب و وریدهای مجاور میگردد که تجمع آب (خیز) در ششها، پاها و شکم را در پی دارد. سیستم گردش خون قلب شامل گردش خون ریوی و عمومی میباشد. ابتدا خون فاقد اکسیژن از وریدها وارد دهلیز راست قلب شده وسپس به بطن چپ وارد و از آنجا به سمت ششها پمپ میگردد. خون اکسیژن دار از ششها وارد دهلیز چپ شده و سپس وارد بطن چپ میگردد. سپس خون اکسیژن دار از بطن چپ به شریانهای بدن پمپ میگردد.در نارسایی احتقانی قلب بطن ها بطور کامل تخلیه نمیشوند که این امر باعث افزایش فشار در دهلیزها و وریدهای مجاور میگردد. این خون تجمع یافته موجب ادم (خیز) در ششها، ارگانهای شکمی و پاها میگردد. با کاهش عملکرد کلیه ها (کاهش خونرسانی به کلیه ها) دفع آب ونمک کاهش یافته و ایجاد ادم میگردد. همچنین با کاهش کارایی ششها تنگی نفس عارض میگردد.

نکته: نارسایی احتقانی ممکن است سمت چپ و یا سمت راست و یا هر دو سمت قلب را درگیر کند. نارسایی سمت چپ قلب به تجمع آب در ششها و نارسایی سمت راست قلب به تجمع آب در پاها و شکم و بزرگ شدن کبد و تورم وریدهای گردن می انجامد. نارسایی سمت راست معمولا نتیجه نارسایی سمت چپ قلب میباشد.

نکته: نارسایی احتقانی سیستولیک به کاهش قدرت انقباض قلب و کاهش قدرت پمپ خون، و نارسایی احتقانی دیاستولیک به سفت بودن قلب هنگام شل شدن و کاهش دریافت خون حین پر شدن مجدد، گفته می شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره های درج شده تماس حاصل فرمایید.